Voel je je vaak futloos, snel buiten adem, of heb je constant koude handen en voeten? Dan zou het zomaar kunnen dat je lichaam ijzer tekortkomt.
Een ijzertekort is een van de meest voorkomende oorzaken van bloedarmoede en treft wereldwijd maar liefst 2 miljard mensen. Dit essentiële mineraal speelt een cruciale rol in je welzijn, maar wat doet het precies, en hoe herken je een tekort aan ijzer? Laten we de sluier oplichten!
Waarom is ijzer zo belangrijk voor jouw lichaam?
Je lichaam heeft ijzer nodig als een fundamentele bouwsteen voor hemoglobine. Dit is een eiwit in je rode bloedcellen dat verantwoordelijk is voor het transport van zuurstof van je longen naar al je cellen en weefsels.
Zonder voldoende ijzer kunnen je rode bloedcellen niet genoeg zuurstof vervoeren, wat leidt tot de bekende symptomen van bloedarmoede.
Ijzer is niet alleen essentieel voor zuurstoftransport; het is ook betrokken bij:
- Je energieniveau: IJzer helpt bij de energieproductie in je cellen.
- Je immuunsysteem: Een ijzertekort kan je weerstand verminderen.
- Je cognitieve functies: IJzer speelt een rol bij concentratie en geheugen.
- De aanmaak van bepaalde hormonen.
Kortom, ijzer is nodig voor bijna elke belangrijke functie in je lichaam.
Oorzaken bloedarmoede en ijzertekort
Een ijzertekort komt vaker voor dan je denkt en kan verschillende oorzaken hebben. De meest voorkomende oorzaak is, legt Dorine Swinkels (hoofd van het laboratorium voor ijzerziekten in het Radboudumc) uit, is te weinig ijzer binnenkrijgen via je voeding of een verhoogde behoefte aan ijzer.
De belangrijkste oorzaken van bloedarmoede door ijzertekort zijn:
Bloedverlies
Dit is veruit de meest voorkomende oorzaak van een ijzertekort, omdat ijzer een onderdeel is van bloed.
- Menstruatie: Vrouwen in de vruchtbare levensfase verliezen maandelijks bloed en daarmee ijzer, waardoor zij een verhoogd risico lopen op een ijzertekort.
- Bloedverlies in de maag of darmen: Dit kan komen door zweren, poliepen, aambeien, of het langdurig gebruik van bepaalde pijnstillers. Soms is zwarte ontlasting een teken van bloedverlies in de bovenste darmen.
- Operaties of ongevallen met veel bloedverlies.
Onvoldoende ijzerinname via voeding
Als je dieet te weinig ijzer bevat, kan je lichaam geen reserves opbouwen.
Slechte opname van ijzer
Zelfs als je voldoende ijzerrijke voeding eet, kan het zijn dat je darmen het ijzer niet goed opgenomen krijgen.
Dit kan komen door:
- Ziekten zoals coeliakie, Colitis ulcerosa, of de ziekte van Crohn, die de darmen aantasten.
- Chronische ontsteking in de darmen.
- Maagzuurremmers die de zuurgraad in de maag veranderen, waardoor ijzer minder goed opgenomen wordt.
Verhoogde behoefte aan ijzer
- Zwangerschap: Zwangere vrouwen hebben veel extra ijzer nodig voor de groei en ontwikkeling van de baby en de placenta.
- Jonge kinderen: Vooral tijdens snelle groeifasen hebben jonge kinderen meer ijzer nodig.
- Intensieve sporters.
Symptomen van een ijzertekort
De symptomen van een ijzertekort ontwikkelen zich vaak geleidelijk en zijn in milde vormen niet altijd direct duidelijk. Wanneer het tekort echter ernstig genoeg wordt om bloedarmoede te veroorzaken (wanneer je hb lager is), kun je de volgende klachten ervaren:
- Vermoeidheid: Dit is het meest voorkomende en vaak meest hinderlijke symptoom.
- Bleke huid: Je ziet er ‘bleek’ uit omdat je rode bloedcellen minder hemoglobine bevatten, wat je huid een gezonde kleur geeft. Bloedarmoede is hier een direct gevolg van.
- Kortademigheid, vooral bij inspanning.
- Duizeligheid en hoofdpijn.
- Koude handen en voeten.
- Brosse nagels en haaruitval.
- Rusteloze benen: Een onprettig, kriebelend gevoel in de benen, vooral ‘s avonds en ‘s nachts.
- Snel geïrriteerd zijn of concentratieproblemen.
- Pijnlijke of gezwollen tong.
Herken je meerdere van deze symptomen? Dan is het belangrijk om contact op te nemen met je huisarts.
Hoe wordt ijzertekort vastgesteld en behandeld?
De huisarts zal door middel van lichamelijk onderzoek en een bloedonderzoek vaststellen of je een ijzertekort hebt. Bij het bloed prikken wordt gekeken naar je hemoglobine (Hb) waarde, en soms ook naar de hoeveelheid opgeslagen ijzer (ferritine).
De behandeling hangt af van de oorzaak van het ijzertekort en de ernst ervan:
- Dieetaanpassing: In milde gevallen kan het verhogen van de ijzerrijke voeding al voldoende zijn.
- IJzertabletten: Bij een duidelijker tekort schrijft de huisarts vaak ijzertabletten voor. Het is belangrijk deze volgens voorschrift in te nemen. Houd er rekening mee dat ijzertabletten soms bijwerkingen kunnen hebben, zoals misselijkheid of verstopping. Neem ze bij voorkeur op een lege maag met vitamine C voor een betere ijzeropname.-17%
€18,95Bekijk product - Opsporen en behandelen van de onderliggende oorzaak: Als er bloedverlies is, zal de oorzaak hiervan moeten worden onderzocht en behandeld. Dit kan een maagonderzoek of darmonderzoek inhouden.
- Soms is een combinatie met andere vitaminen zoals vitamine B12 en foliumzuur nodig, vooral als er sprake is van een breder tekort. Echter, vitamine B12 en foliumzuur zijn andere mineralen en vitaminen die ook belangrijk zijn voor de aanmaak van rode bloedcellen, maar hun tekort heeft andere oorzaken dan een ijzertekort.-12%
Voeding voor voldoende ijzer: ijzerrijke voeding
Om voldoende ijzer binnen te krijgen, is het belangrijk om te weten waar ijzer in zit. Er zijn twee soorten ijzer: heemijzer (uit dierlijke producten) en non-heemijzer (uit plantaardige bronnen).
Heemijzer wordt over het algemeen beter opgenomen door je lichaam.
IJzerrijke voeding uit dierlijke producten:
- Vlees, vooral rood vlees zoals rundvlees en lamsvlees.
- Orgaanvlees zoals lever.
- Vis en schaaldieren.
IJzerrijke voeding uit plantaardige bronnen:
- Peulvruchten: Bruine bonen, witte bonen, linzen, kikkererwten.
- Groenten: Spinazie, broccoli, boerenkool, postelein.
- Noten en zaden: Pompoenpitten, sesamzaad, amandelen.
- Gedroogd fruit: Abrikozen, rozijnen, vijgen.
- Volkoren producten.
Tip voor ijzeropname: Combineer plantaardige bronnen van ijzer altijd met vitamine C. Vitamine C zit in bijvoorbeeld citrusvruchten, paprika, kiwi en aardbeien. Drink een glas sinaasappelsap bij je volkoren boterham met hummus, of eet paprika bij je bruine bonen! Dit verhoogt de ijzeropname aanzienlijk.
Shilajit bevat ook veel ijzer:
Conclusie
Een ijzertekort is een veelvoorkomend probleem dat je energie en algemene welzijn flink kan beïnvloeden. Gelukkig is het vaak goed te behandelen zodra de oorzaak is vastgesteld.
Door te letten op de symptomen, tijdig je huisarts te raadplegen en bewust te kiezen voor ijzerrijke voeding in combinatie met vitamine C, zet je een belangrijke stap naar een energieker en gezonder leven.
Denk eraan: luister naar je lichaam!
Veelgestelde vragen
Ik eet veel vlees, kan ik dan nog steeds een ijzertekort hebben?
Ja, dat is mogelijk. Hoewel vlees een goede bron van heemijzer is, kunnen andere factoren zoals bloedverlies (bijvoorbeeld hevige menstruatie of verborgen bloedverlies in de darmen) of een slechte opname ervoor zorgen dat je alsnog een tekort ontwikkelt. Daarom is het belangrijk om bij symptomen altijd je huisarts te raadplegen.
Hoe weet ik of mijn vermoeidheid door ijzertekort komt?
Vermoeidheid kan veel oorzaken hebben. De enige manier om zeker te weten of het door een ijzertekort komt, is via een bloedonderzoek bij je huisarts. Deze kan je hb meten en de hoeveelheid opgeslagen ijzer controleren.
Zijn ijzertabletten altijd de oplossing?
IJzertabletten kunnen zeer effectief zijn bij een vastgesteld ijzertekort, maar het is belangrijk dat ze worden voorgeschreven door een huisarts en onder medische begeleiding worden ingenomen. Een teveel aan ijzer kan schadelijk zijn voor je lichaam. Daarnaast is het cruciaal om de onderliggende oorzaak van het tekort aan te pakken.
Ik ben vegetariër/veganist, loop ik meer risico op ijzertekort?
Vegetariërs en veganisten kunnen zeker voldoende ijzer binnenkrijgen, maar moeten wel bewuster keuzes maken. Plantaardige bronnen van ijzer (non-heemijzer) worden minder goed opgenomen dan heemijzer uit dierlijke producten. Het is daarom extra belangrijk om ijzerrijke voeding zoals peulvruchten, noten en donkergroene groenten te combineren met vitamine C-rijke producten voor een optimale ijzeropname.
Helpt vitamine B12 of foliumzuur ook tegen ijzertekort?
Vitamine B12 en foliumzuur zijn ook vitaminen die essentieel zijn voor de aanmaak van rode bloedcellen. Een tekort aan een van deze vitaminen kan ook bloedarmoede veroorzaken, maar dit is een andere oorzaak dan een ijzertekort. Als je een ijzertekort hebt, heb je ijzer nodig. Soms worden tekorten gecombineerd, en dan is suppletie van beide nodig, maar dat wordt vastgesteld via bloed prikken.
****************************
*Eventuele gezondheidsclaims, gemaakt op basis van plantaardige inhoudsstoffen, zijn op het moment van schrijven van deze blog nog in behandeling bij de ESFA.
In het kader van de Europese wetgeving omtrent gezondheidsclaims mogen wij op onze website niet vermelden voor welke toepassing je dit supplement precies kan gebruiken. Uiteraard mogen wij u wel voorzien van persoonlijk advies. Neem dan ook gerust contact met ons op per email aan info@spiruella.nl of maakt gebruik van ons contactformulier! Wij helpen u graag verder!
****************************
Over de auteur:
Mijn naam is Ambra Marcucci, een copywriter met meer dan 6 jaar ervaring en een PhD in Psychologie. Ik speel American football op het hoogste niveau in Amerika, en flag football voor het Italiaanse nationale team (ik heb twee nationaliteiten!).
Als vast onderdeel van mijn routine, ben ik natuurlijk altijd bezig met mijn gezondheid en welzijn, om zowel op het veld als daarbuiten mezelf van de beste kant te laten zien.
Leuk dat jullie mijn activiteiten hier op Spiruella volgen! Vragen of feedback? Stuur me gerust een berichtje!
Mocht je me ook willen volgen op social media, dan kun je hieronder mijn instagram handle vinden: IG: @ambramarcucci
Sportieve groetjes, Ambra
Boost je gezondheid & energie met superfoods